Otto I "Wielki" Liudolfing (Ottonida) (urodzony 23 listopada 912 roku, zmarł w Memleben nad Unstrutą, 7 maja 973 roku) herb
Syn Henryka I "Ptasznika" Liudolfina, króla Niemiec, księcia Saksonii i Turyngii i Matyldy "Świętej, Westfalskiej" z Ringelheim, córki Teodoryka (Dietricha), hrabiego Westfalii, hrabiego Ringelheim.
Król Niemiec jako Otto I od 2 lipca 936 roku do 7 maja 973 roku, książę Saksonii i Turyngii jako Otto II od 2 lipca 936 roku do 960 roku, król Longobardów jako Otto I od 23 września 951 roku do 14 października 951 roku, król Italii jako Otto I od 14 października 951 roku do 7 maja 973 roku, święty cesarz rzymski jako Otto I od 2 lutego 962 roku do 7 maja 973 roku.
Między 925 a 930 rokiem (może we wrześniu 929 roku) poślubił Eadgyth Cerdicingas (urodzona zapewne między 908 a 912 rokiem, zmarła w Magdeburgu, 26 stycznia 946 lub 947 roku), córkę Edwarda I "Starszego" Cerdicingas, króla Wessexu i Anglii i Elfleda z Wiltshire, córki Ethelhelma, earla Wiltshire, arcybiskupa Canterbury. Poślubił na początku października 951 roku Adelajdę "Świętą" Rudolfing [Welf Burgundzką] (urodzona w 931 roku, zmarł w Seltz, 16 grudnia 999 roku), córkę Rudolfa II Welfa, króla Burgundii i Berty Hunfridings (Burchardings, Bouchardids) Szwabskiej, córki Burcharda II Hunfridings (Burchardings, Bouchardids), księcia Szwabii.
Najstarszy syn z drugiego małżeństwa Henryka I. W 928 roku Otton I wziął udział w wyprawie swego ojca przeciwko Stodoranom. Tam też Otton wszedł z księżniczką podbitego plemienia w nieformalny związek, z którego narodził się później Wilhelm (urodzony w 929 roku, zmarł 2 marca 968 roku), przyszły arcybiskup Moguncji. Zapewne to ona nauczyła Ottona I języka słowiańskiego, którym przyszły cesarz swobodnie się posługiwał, czyli języka ludu, z którym wielokrotnie musiał toczyć ciężkie walki.
Desygnowany przez ojca na następcę tronu w 929 roku, a po jego śmierci został wybrany na króla niemieckiego. Desygnacja Ottona na króla Niemiec uzyskała aprobatę ze strony feudałów świeckich i duchowieństwa, dzięki której już w sierpniu 936 roku mogła się odbyć w Akwizgranie jego koronacja, dokonana przez dwóch arcybiskupów, mogunckiego i kolońskiego. Wybór dawnej stolicy monarchii Karola "Wielkiego" na miejsce intronizacji nie był przypadkowy. Wskazywał już u progu rządów nowego władcy niemieckiego na jego daleko sięgające ambicje polityczne, które też z miejsca zaczął konsekwentnie realizować. Otto pozwolił się namaścić na króla przez dwóch arcybiskupów jednocześnie, a książęta Bawarii, Frankonii, Lotaryngii i Szwabii służyli mu podczas uczty ceremonialnymi posługami. Ich rola miała się sprowadzić do posłusznych wykonawców jego woli. Swych braci odsunął od stanowisk i tytułów. Wprowadził zamieszanie w ustalone zwyczaje i tradycje, mianując według własnego uznania kandydatów na wysokie urzędy w królestwie i przydzielając tytuły.
Bogaty ceremoniał koronacyjny, z kościelnym namaszczeniem, podkreślał nawiązanie do tradycji frankijskiej - być może dlatego, aby mocniej związać nabytą w 925 roku Lotaryngię - oraz nowy stosunek do Kościoła.
Na rezultat tych działań nie trzeba było długo czekać. Już w 937 roku w różnych częściach kraju przeciwko jego panowaniu wybuchły rebelie, które przeciągnęły się do 941 roku - a mowa tu tylko o pierwszej fali buntów. Walk wewnątrz królestwa nie omieszkali wykorzystać niektórzy sąsiedzi Niemiec: Słowianie połabscy, Czesi i Węgrzy na wschodniej i południowej granicy.
Ottona I od pierwszych dni panowania spotykały trudności, ale w większości przypadków sam był za nie odpowiedzialny, wywołując je zachowaniem i stylem rządzenia. Już w dniu koronacji w 936 roku zapowiedział zebranym na uroczystości możnym królestwa, że nadchodzą nowe czasy. Oświadczył, że zamierza skończyć z polityką płaskiej hierarchii", którą uprawiał jego ojciec, pozwalając książętom szczepowym i tytularnym na daleko idącą niezależność oraz samowolę. Nie będzie również tolerował wygórowanych ambicji możnowładztwa i nielojalności członków rodziny królewskiej.
Uporządkowanie stosunków z członkami własnego rodu i z książętami plemiennymi było głównym zadaniem pierwszych lat panowania Ottona. Śmierć księcia Bawarii Arnulfa w 937 roku i bunt starszego, przyrodniego brata Tankmara zmusiły Ottona do zbrojnej interwencji, która ściślej związała Bawarię z resztą państwa. W 939 roku Otton pokonał brata Henryka i sprzymierzonych z nim książąt Frankonii i Lotaryngii, których wspierał król Francji Ludwik IV. Śmierć obu książąt pozwoliła Ottonowi ściślej związać Lotaryngię z Niemcami, a Frankonię pozbawić statusu księstwa.
Konflikt z księciem bawarskim Eberhardem w 938 roku wykorzystał jako pretekst do wyprawy na Bawarię, podczas której przejął dobra karolińskie i zastąpił Eberharda jego posłusznym bratem Brechtoldem.
W 939 roku pokonał opozycyjny sojusz książąt pod wodzą książąt lotaryńskiego Giselberta i frankońskiego Eberharda, wspieranych przez Francją, pozbawił Frankonię statusu księstwa, włączając ją w skład domeny królewskiej, w Lotaryngii zaś osadził swego krewnego Ottona z Verdun. Rezultatem tych działań było wzmocnienie pozycji króla kosztem władzy plemiennych książąt, zastępowanych przez członków rodziny królewskiej.
W 941 roku spisek obawiających się jego wzrastającej potęgi możnowładców został wykryty i zlikwidowany, a ziemie spiskowców skonfiskowane na rzecz króla. Próba wmieszania się w sprawy francuskie zakończyła się klęską pod Attigny w 942 roku.
Koronacja margrabiego Berengara II na króla Italii w 950 roku skłoniła Ottona do interwencji we Włoszech i próby obalenia Berengara.
Po poślubieniu Adelajdy, wdowy po królu Lotarze, w 952 roku został koronowany na króla Italii, przyłączył do Niemiec marchie północnowłoskie (Friuli, Istria, Werona), ale zamiar osiągnięcia korony cesarskiej nie powiódł się.
W latach 953-955 państwo Ottona przeżywało najpoważniejszy kryzys. Jego syn z pierwszego małżeństwa, Liudolf, obawiając się, że drugie małżeństwo ojca może pozbawić go następstwa na tronie, wzniecił bunt. Bunt syna Ottona z pierwszego małżeństwa, Liudolfa w 953 roku został poparty przez panów saskich, jednak wobec ataku węgierskiego w 954 roku doszło do porozumienia między Ottonem a buntownikami. W 954 roku Węgrzy wtargnęli do Niemiec, sięgając aż po Ren, a także północne Włochy. Przestraszeni tym faktem poplecznicy Liudolfa zawarli z Ottonem pokój.
Pokonanie Węgrów na Polu Lechowym w 955 roku położyło kres ich najazdom na środkową Europę, gdzie wojska Ottona obwołały go imperatorem. Aklamacja ta nie miała skutków publiczno-prawnych. W 957 roku podczas walk z Berengarem II, który przestał uznawać zwierzchność Ottona, zmarł Liudolf. Po pokonaniu w 955 roku zbuntowanych Wieletów i Obodrytów pod Reknicą (Raxa) kontynuował podbój i chrystianizację terenów słowiańskich.
Wobec nielojalności krewnych dzierżących lenna i księstwa oparł się na lennikach duchownych. Ekspansywna polityka Berengara II zagroziła pozycji papiestwa. Wezwany przez zagrożonego papieża Jana XII wyprawił się ponownie do Italii. Pobiwszy Berengara, wkroczył do Rzymu, gdzie w 962 roku wraz z małżonką koronowany na cesarza, wznawiając tradycję cesarstwa karolińskiego i trwale wiążąc tytuł cesarski z Niemcami. Koronacja ta była nie tylko odnowieniem tradycji, przerwanej śmiercią ostatniego cesarza, Ludwika z Prowansji (zmarł około 928 roku), ale także nawiązaniem wprost do tradycji wczesno-karolińskiej.
Aby zapewnić tron sześcioletniemu synowi Ottonowi II, w 961 roku Otton I kazał go koronować na króla w Akwizgranie.
Najpotężniejszy władca Zachodu, przybył na prośbę papieża Agapita II do Italii. Podbił Lombardię, ożenił się z Adelajdą, córką króla Burgundów i wysłał poselstwo do Rzymu, by pertraktowało z papieżem w sprawie cesarskiej koronacji. Jednak stosunki polityczne w Niemczech zmusiły go do szybkiego powrotu. W 960 roku legaci papieża Jana XII przekazali Ottonowi prośbę o ochronę nad papieżem. Przychylił się do prośby, przybył ponownie do Rzymu w 962 roku i został 2 lutego ukoronowany na cesarza. Wcześniej obiecał papieżowi, że niczego nie przedsięweźmie przeciwko niemu i zwróci mu należące do Stolicy Piotrowej terytoria, skoro tylko znajdą się w jego ręku. Ta koronacja odnowiła cesarstwo Karola "Wielkiego" (Frankowie), które również w przyszłości wiązało się z godnością królów niemieckich.
W tzw. Przywileju Ottona potwierdzono wszystkie darowizny jego poprzedników dla Kościoła. Otton I został w Rzymie ukoronowany na cesarza 2 lutego 962 roku przez papieża Jana XII. Przejął on przy tym zadanie opieki nad Kościołem rzymskim, tak jak to przed nim uczynił Karol "Wielki" (Karolingowie). W Przywileju Ottona (Privilegium Ottonianum) z 13 lutego 962 roku potwierdził Otton darowiznę swych poprzedników wobec Kościoła rzymskiego (darowizna Pepina).
W Privilegium Ottonianum potwierdził papieskie przywileje i prawa, ale wobce spisku Jana XII z Berengarem i cesarstwem bizantyjskim i zdradzony przez papieża po początkowych niepowodzeniach w wojnie z Berengarem, zmuszony był sprawy papiestwa i Rzymu wziąć w swoje ręce i powrócił do Rzymu w 963 roku. Na zwołanym przez siebie synodzie zdjął Jana XII z urzędu i doprowadził do intronizacji Leona VIII nie posiadającego święceń duchownego, który potwierdził konieczność uzyskania przez kandydata na papieża cesarskiej aprobaty. Odtąd utrwala się zasada bezpośredniego wpływu cesarzy niemieckich na obsadę Stolicy Piotrowej.
W lutym 962 roku zgodził się papież na postulowane przez Ottona założenie arcybiskupstwa w Magdeburgu. Temu arcybiskupstwu miały podlegać wszystkie za Ottona schrystianizowane narody. Ale po opuszczeniu przez Ottona Rzymu Jan XII uległ obawom, że uszczuplone zostaną jego swobody, i dlatego nawiązał kontakty z wrogami cesarza. W efekcie Otton po raz drugi wkroczył do Rzymu i na synodzie w bazylice św. Piotra 4 grudnia 963 roku ogłosił usunięcie papieża z urzędu. Następcą wybrany został Leon VIII. Również po wyborze Benedykta V opowiedział się Otton za "swoim" papieżem, Leonem, wybór Benedykta traktując jako ingerencję i uszczuplenie swoich praw.
W 964 roku Otton ponownie przybył do Rzymu i zawładnął miastem. Na kolejnym synodzie w Lateranie rzymianie przyrzekli Ottonowi i Leonowi wierność, Benedykta zaś skazano na banicję do Hamburga. Niemniej następca Leona Jan XIII zmuszony był ponownie zwrócić się o pomoc do Ottona, albowiem w Rzymie w wyniku jego surowych rządów doszło do rewolty. Kiedy Otton przybył do Rzymu, był już spokój; rzymianie obawiali się zemsty Ottona. Cesarz wydał surowe wyroki na przywódców rebelii. W 967 roku na synodzie w Rawennie reaktywował cesarz ponownie część państwa kościelnego i oddał do dyspozycji papieża egzarchat Rawenny.
Plany podporządkowania władzy cesarskiej całej Italii nie powiodły się. Wobec ciągłych konfliktów pomiędzy papieżami i ludem rzymskim w 967 roku powrócił do Italii. Niepokoje we Włoszech skłoniły Ottona do trzeciej wyprawy, podczas której - wzorem karolińskim - został w 967 roku koronowany na cesarza za życia swojego ojca. Sąsiadujące z Niemcami pogańskie jeszcze kraje słowiańskie zajmowały szczególne miejsce w planach Ottona. Aby stworzyć podstawy materialne i organizacyjne dla misji wśród Słowian w 967 roku.
W 968 roku uzyskał od papieża zgodę na założenie w Magdeburgu biskupstwa misyjnego przeznaczonego dla pogańskich krajów słowiańskich, urastające do jednej z głównych siedzib cesarskich Magdeburgu, arcybiskupstwo z pięcioma biskupstwami.
Proces fundacyjny biskupstwa w Pradze zakończył się tuż po jego śmierci. Znaczenie międzynarodowej pozycji Ottona uwidacznia zjazd w Quedlinburgu w 973 roku, na który przybyli posłańcy z Bizancjum, Bułgarii, Danii, Polski, Rusi, Czech i Węgier oraz nieco później - poselstwo Fatymidów z Afryki Północnej.
Po chrzcie Mieszka I w 966 roku zawarł z nim sojusz. W 971 roku tytuł cesarski Ottona został uznany przez, cesarstwo bizantyjskie.
Żonaty z Edytą, księżną angielską zmarła w 946 roku, a następnie z Adelajdą, księżną burgundzką (zmarłą w 999 roku), z którymi doczekał się dwóch synów i jednej córki. Pochowany w katedrze w Magdeburgu.
Przez swoją małżonkę Edytę skoligacony był z Ludwikiem IV i Hugonem "Wielkim", co dawało mu pretekst do interwencji we Francji. Uwięzienie Burgundki Adelajdy, wdowy po królu Włoch Lotarze (zmarł w 950 roku), przez Berengara II z Ivrei i jego koronacja na króla Włoch, stały się pretekstem dla Ottona do interwencji we Włoszech w 951 roku. W Pawii, stolicy Longobardii, został obwołany królem, a swoje prawa do Włoch wzmocnił małżeństwem z Adelajdą. Rozpoczął również w Rzymie starania o uzyskanie korony cesarskiej, które się nie powiodły.
Za panowania Ottona dokonał się decydujący o przyszłym kształcie Niemiec proces konsolidacji wewnętrznej, oparty głównie na karolińskich podstawach i strukturach kościelnych, oraz zewnętrznej - wynikający m.in. z odnowy cesarstwa na Zachodzie. Znaczenie Ottona uświadamiali sobie już współcześni, a przydomek "Wielki" nadał mu Otto z Freising, kronikarz z XII wieku.
Żródła:
"Słownik władców świata" - Małgorzata Hertmanowicz-Brzoza i Kamil Stepan, Kraków 2005
"Słownik władców Europy średniowiecznej" - pod redakcją Józef Dobosza i Macieja Serwańskiego
OTTON I WIELKI w "Władcy Niemiec"
"LEKSYKON PAPIEŻY"- autor: Rudolf Fischer-Wollpert, przekład: Bernard Białecki, 1990
09-10-2022
15-07-2022
22-02-2022
26-07-2020
18-01-2020